Kıbrıscık
Kıbrıscık, ülkemizin Batı Karadeniz Bölgesi'nde bulunan Bolu İli'nin güneyinde yer alan bir ilçedir. İlçe merkezi Bolu'dan 66 km. uzakta, Köroğlu Dağları'nın gerisinde iki önemli akarsu ile parçalanmış bir plato üzerinde kurulmuştur. İlçe sınırları 40° 18'00" - 40° 31'18" kuzey enlemleriyle 31° 40'45" - 31° 56' 21" doğu boylamları arasında yer almaktadır.
Kıbrıscık, batısında Seben İlçesi, kuzeyinde Bolu İli ve Dörtdivan İlçesi, güney ve güneyinde ise Ankara'nın Beypazarı ilçesi ile komşudur. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1090 metredir. Yüzölçümü ise 621 km' dir. Yüksek bir plato olan Kıbrıscık, sağlam bir zemine oturmuştur. Bolu ve Düzce deprem üst merkezleri altındadır. 1. derece deprem bölgesine giren bu alan Karadeniz sahillerine paralel olarak uzanan tektonik hattın tesir sahası civarındadır. 4. zamanda başlamış olan ilçenin kuzeyindeki Köroğlu Dağı'nın volkanik faaliyetleri nedeniyle özellikle ilçe merkezi ve kuzey tarafları volkanik kayalarla, siyah ve sert bazaltlardan meydana gelmiştir. Birinci derecede deprem bölgesinde yer alan ilçede, şu ana kadar büyük şiddette olmamasına karşın, zaman zaman hafif şiddette deprem faaliyetlerine rastlanmıştır.
2 - YÜZEY ŞEKİLLERİ :
Sıra Dağlar ve Tepeler
Özellikle ilçe merkezinin kuzeyi ve doğusu dağlık ve engebeli bir yapıya sahiptir. Kuzeyde Serke Dağları ve Köroğlu Dağları uzanır.
Birinci sıradağlar ve tepeler: İlçenin kuzey sınırına yakın bir yerde güneybatıdan kuzeydoğuya doğru Köroğlu Dağları üzerinde Göktepe'den (1959m.) başlayarak Domuzkaya Tepesi (1887m.), İnekkıran Tepesi (2135 m.), Yellice Tepesi, Sinekkonmaz Tepesi (2206 m.) ve bir takım tepelerle, ilçenin en yüksek noktasını oluşturan (2400 m.) yükseklikteki Köroğlu volkanik dağına ulaşılır. Köroğlu Dağları üzerinde Eğrikar Tepesi (2282 m.)'den sonra güneye doğru devam ederek Tepekurulu Tepesi (2174m.), Göynük Tepesi (2088 m.), Pınartepe (1309 m.) ve ilçe merkezine yakın Dikmen Tepesi'ne kadar ulaşır.
İkinci sıra dağlar ve tepeler: Kuzeyde Dörtdi- van sınırlarını oluşturan, kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanan Serke Dağları vardır. Bu dağlar üzerinde Eğrikar Tepesi'nden (2282m.) başlayarak Erenler Doruğu (1183 m.), Aladağ Tepesi (2098 m.), Sakal Tepe (2055 m.)'ye kadar devam eder. Doğuda Sakal Tepe'den güneye doğru Rüz- garlıkaya Tepesi (1978 m.), Karakuz Tepesi (1441 m.), Alatepe (1248 m.)'ye kadar devam ederek Serke Deresi ile Cuma Deresinin birleştiği yerde son bulur.
Üçüncü sıradağlar ve tepeler : Karakise dağları ve üzerindeki tepelerdir. İlçenin kuzeydoğusunda yer alarak Beypazarı İlçesi sınırlarına kadar ulaşır. Bu dağlar üzerindeki yükseklik kuzeydoğudan doğuya ve doğudan da güneye doğru alçalırlar. Dağlar üzerinde; Çatalkaya Tepe (2055 m.), Harmankaya Tepe (2000 m.), Kınık Tepe (1856 m), Dedeninkaşı Tepe (1825 m.), Ağı Tepe (1800 m.), Domuzlu Tepe (1756 m.), Avlukaya Te-pe (1773 m.), Büyükkaya Tepe (1693 m.) tepeleri bulunmaktadır.
İlçenin güney sınırına yakın yerlerde ise çıplak tepelerden oluşan yükseklikler göze çarpar. Bu yüksek tepeler doğudan batıya doğru Dedenin Doruk Tepesi, Çakmak Doruk Tepesi ve Mezar Tepe'dir. İlçenin batısı ise Arközü, Örencik ve Şa- duman deresinin parçaladığı platolardır.
Ovalar ve Yaylalar
İlçe merkezi ve çevresi dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olduğundan ovalar yoktur. İlçe merkezinin kuzeyindeki Köroğlu Dağları’nın (2400 m.) etrafında yaylalara rastlanır. Köroğlu Dağı'nın güneybatısında 35 km. uzaklıkta Karaköy Yaylası, aynı mevkide Çökeler Köyü'ne ait Çarıklar Yaylası, Köroğlu Dağları üzerinde 2222 m. yükseklikteki Katırkaya Tepesi'nin doğusunda Bölücek- kaya Yaylası, Köroğlu Dağı'nın kuzey ve kuzeybatısında Yazıca Köyü ve Deveören Köyü Yaylaları bulunmaktadır. Bakacak Tepesi'nin (1700 m.) kuzeybatısında Karadoğan Yaylası, ilçe merkezi'ne aittir. Yaylaların ortalama yükseltileri 1400-1800 m. arasında değişir.
Karakise Dağlarının eteklerinde ilçeye 27 km. uzaklıkta Köseler Köyü'nün yaylası, Armut Tepe'nin (1650 m.) doğusunda Köseler Köyü'nün ikinci yaylası olarak Sakal Yaylası vardır. İlçenin batısındaki Kılkara Köyü'nün Örencik Deresi kenarında Örencik Yaylası ve Si-nekkonmaz Tepesi'nin doğusunda Elmalı Yaylası mevcuttur. Belen Köyü'nün yaylaları; Göktepe'nin güneyinde Aşurla Deresi'nin yakınında Aşurla Yaylası, İnekkı- ran Tepesi'nin batısında Sinekkonmaz Yaylası, yine bu civarda Karaköy'ün Gökçukur Yaylası bulunur.
Güney ve güneybatıdaki arazi yapısında, çıplak tepelerin gerisinde köylerin yaylaları bulunur. Tınaz Tepe'nin kuzeybatısında Çadırlar Deresi'nin yakınında Kızıksarıkaya Köyü'nün yaylası, Çürük vadisinde Geriş Köyü'nün yaylası, Kocaçayır Deresi'nin yanında Taşlık Yaylası, Mondukaşı Tepesi'nin (1298 m.) yakınında Alpagut Yaylası (1100 m.), Beypazarı'nın Dibekviran ve Karavan yaylaları ile komşudur.
İlçenin yaylalarında çok çeşitli bitki türlerine rastlanır. Bu bitkiler dağ stepleri olup; kekik, sarı- çiçek, sığırkuyruğu, menekşe, ömürçiçeği, köknar çiçeği, ısırgan, salep otu, geyik otu, dağ çiçeği, fes- likan ve gergekan gibi bitkilerdir. Yaylalara Mayıs ayı sonunda gidilir ve ürünler tarlalarda hasat edildikten sonra, yani Eylül ayı başlarında köye geri dönülür.
Akarsu ve Gölleri:
621 km2 genişliğindeki ilçe topraklarında iki önemli akarsu bulunmaktadır. Bunlar Serke dağlarındaki Serke Deresi ile Karakise dağlarında ise Hızar, Gümbürdek Dere ve Sakal Dere kaynakları ile beslenerek batıda Seben'e ulaşan Uludere'dir. Bu akarsuyun başlangıçtaki adı Cuma deresi, orta bölümünde Bentbaşı ve Kuvatuk derelerini içine alarak Şaduman Deresi adını alır.
İkinci akarsu ise kuzeyde Köroğlu dağlarından doğan ve Çimencik Deresi'ni de içine alan ilçe merkezi ile Bölücekkaya Köyü'nün arasından geçen Arközü Deresi'dir. Bu dere daha kısadır. Her ikisi de ilçenin güneybatısında birleşerek Uludere adını alır. Uludere'ye Taşlık Köyü yakınından geçen Kavuşuk Deresi, Deveci Köyü'nün batısından geçen Bahadır Deresi gibi dereler de kavuşur. Ulu- dere, Seben sınırını güneybatıya doğru takip ederek Sakarya Nehri'ne ulaşır.
Ulu Dere ve Arközü derelerinin rejimleri yıl içerisinde büyük farklılık gösterir. Mart ve Nisan aylarında karların erimesi ve ilkbahar mevsiminde yağmurların yağmasıyla beraber akımları fazladır. Yaz aylarının sonunda ise su miktarları azalır. Dereler sulama işlerinde kullanılır. Şaduman Deresi boyunca çeltik (pirinç) ve Alanhimmetler Köyü yöresinde bağ sulamada yararlanılır. Uludere'de tatlısu balığı yaşamaktadır. İlçenin tek doğal gölü; Kıbrıscık - Beypazarı yolu üzerinde ilçeye 22 km. uzaklıktaki bir heyelan gölü olan Karagöl'dür. Karakise dağlarının uzantısında Kurban Pınarı Tepesi'nin (1667 m) eteğindeki toprak kaymalarından oluşan heyelan çukurluğuna yerleşmiştir. Bir hektar genişliğinde olup, derinliği 11-12 metreye kadar ulaşmaktadır. Çevresi sazlık ve bataklıktır. Göl kuru derelerden beslenir. Gölde, yaz ve kış aylarında seviye farkı görülür. Suyu tatlıdır. Gölde, alabalık, kadife, gök kuşağı gibi balıklar ve yaban ördeği yaşar. Avcıların çok uğradığı bir yerdir. Çevresinde kavak, söğüt ve iğne yapraklı sarıçam, karaçam gibi ağaçlar vardır. Karagöl, milli parklar kapsamı içerisine alınmış olup konak-lamaya yönelik dağ evleri ile kamp yapmaya elverişli yerleri mevcuttur.
Ayrıca ilçede yakın sulama amaçlı Dikmen Gölü, Kızılcaören Göleti Nadas Göleti, Belen Gö- leti, Bölücekkaya Göleti, Yazıca Göleti, Karaköy Göleti gibi göletler de yapılmıştır.
Karadeniz etkilerinden uzaklaştıkça farklı iklim tipleri belirlenmiş bulunmakla beraber İç Anadolu Bölgesi'nin iklimine geçiş iklimi özelliği gösterir. İklimi karasaldır. Daha çok İç Anadolu'nun iklim özelliğini taşır. Fakat ortalama sıcaklıklar, yaz ve kış mevsimleri ile gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkları yönünden İç Anadolu merkezlerinden farklılık gösterir. Mevsimler arasındaki sıcaklık farkları belirgindir. Yaz günlerinin ortalama sıcaklığı İç Anadolu Bölgesi'ne göre azdır.
Yılın her mevsiminde yağış görülmesine karşın, yağış çoğunlukla kğş ve ilkbahar mev- simlerindedir. Yaz yağışları çok azdır. Tespit edilmiş yıllık yağış miktarı metrekareye 527,3 mm3, dür. Yağışlar Köroğlu Dağları'nda ve eteklerinde, diğer yerlere nazaran daha fazladır. Kış yağışları kar şeklindedir.
İlçenin ikliminde son yıllarda gözle görülen değişiklikler meydana gelmiştir. Kışlar eski şiddetli özelliğini yitirmiş, yaz mevsimi ise yaığışlı hale gelmiştir. İlçenin güneybatısındaki Sarıyar Barajı'nın yağmur yüklü bulutları bölgemize ve sonradan da yüksek tepelere kaydırması sonucu yağış miktarı artmış ve iklimde yumuşama olmuştur.
İlçemizin kuzeyinden yıldız, kuzeybatısından esen karayel rüzgarları etkili olup, yağış getirmektedir.
4- TABİİ BİTKİ ÖRTÜSÜ :
İlçede ormanlar geniş yer tutar. 32.836 hektarlık alan ormanlıktır. Bunun 15174 hektarlık alanı verimli ormandır. Geri kalanı da bozuk ardıç, meşe, baltalık gibi alanlar oluşturur. Ormanlık alanlar ilçe yüzölçümünün %52.89'nu teşkil eder.
İlçe ormanlarında yüksek kesimlerde iğne yapraklı sarıçam, karaçam ve köknar, plato ve tepe eteklerinde ardıç, meşe gibi geniş yapraklı ağaçlara, yerleşim birimleri yakınlarında ise çalılıklara ve bozkırlara rastlanır. Bozkır çeşitlerinden; sığır kuyruğu, geven, kekik, gelincik, çayır üçgülü, çakır dikeni, çoban yastığı, yavşan otu, kılıç otu, kara yonca, çavdar otu ve kara ot mevcuttur.
Ayrıca ormanlık alanlarda yaban armudu, alıç ve dağ kavağı vardır.
Ekili dikili alanların arasında ormanlıklara, meralarda meyveli-meyvesiz ağaçlara rastlanır. Ulu- dere ile Arközü derelerinin kenarlarında söğüt, kavak, böğürtlen, karaçalı türü ağaç, ağaçcık ve çalıları görmek mümkündür.
5- İLÇENİN ULAŞIMI :
İlçe merkezi Bolu İli, Beypazarı ve Seben ilçelerine ulaşımı vardır. Bolu'ya uzaklığı 66 km., Beypazarı'na uzaklığı 54 km. ve Seben'e uzaklığı 50 km. dir. İlçenin Bolu, Beypazarı ve Seben yolu tamamen asfalttır. İlçeden Bolu ve Beypazarı'na günlük ticari otobüsler gidip, gelmektedir. İlçenin köy yollarının büyük bölümü asfalttır. Yanlızca Deveci ve Kızık-Sarıkaya köy yolları stabilize olup; ulaşım, köy vasıtalarıyla sağlanmaktadır.
Kıbrıscık İlçesi’nin 1997 yılı genel nüfus tesbiti geçici sonuçlarına göre köyler ile birlikte nüfusu 4.674’dür. 1960-2009 yılları arasındaki nüfus sayım verilerinden anlaşılacağı üzere, şehir merkezinde 1980 yılına kadar küçük ölçülerde artış olmakla birlikte, özellikle 1980 sonrası ilçe merkezi ve köy nüfuslarında önemli ölçüde azalma görülmektedir. Özellikle köylerde meydana gelen azalış önemli boyutlardadır. 2009 yılı sayım sonucunu gösteren tablodan da görüleceği gibi, Alemdar, Balı, Bölücekkaya Çökeler Karacaören, Karaköy, Kı- zılcaören, Köseler, Yazıca Köylerinde artış hariç diğer köylerimizde azalış olmaktadır. İlçenin en kalabalık köylerini ise sırasıyla Karaköy, Alemdar, Deveören köyleri oluşturmaktadır. Köylerin bazı genel nüfusu ilçe dışına, özelikle Bolu, Ankara ve İstanbul gibi şehirlere göç etmektedir. Bunun yanında; ilçenin elverişli doğal koşulları nedeniyle sağlık şartlarının iyi olması, temiz ve bol oksijenli havası ve suyunun bazı göğüs hastalıkları ile astım gibi bazı hastalıklara iyi gelmesi ayrıca doğal güzellikleri nedeniyle, son yıllarda özellikle yaşlı ve emekliye ayrılmış Kıbrıscıklıların geriye dönüşü azda olsa görülmektedir. Ayrıca, son yıllarda ilçede önemli ölçüde gelişen besi tavukçuluğunun ilçe koşullarına çok uygun olması geri dönüşü teşvik eden sebeplerin başında gelmektedir.
Özellikle köylerde meydana gelen azalış önemli boyutlardadır. 2009 yılı sayım sonucunu gösteren tablodan da görüleceği gibi, Alemdar, Balı, Bölücekkaya Çökeler Karacaören, Karaköy, Kı- zılcaören, Köseler, Yazıca Köylerinde artış hariç diğer köylerimizde azalış olmaktadır. İlçenin en kalabalık köylerini ise sırasıyla Karaköy, Alemdar, Deveören köyleri oluşturmaktadır. Köylerin bazı genel nüfusu ilçe dışına, özelikle Bolu, Ankara ve İstanbul gibi şehirlere göç etmektedir.
Bunun yanında; ilçenin elverişli doğal koşulları nedeniyle sağlık şartlarının iyi olması, temiz ve bol oksijenli havası ve suyunun bazı göğüs hastalıkları ile astım gibi bazı hastalıklara iyi gelmesi ayrıca doğal güzellikleri nedeniyle, son yıllarda özellikle yaşlı ve emekliye ayrılmış Kıbrıscıklıların geriye dönüşü azda olsa görülmektedir. Ayrıca, son yıllarda ilçede önemli ölçüde gelişen besi tavukçuluğunun ilçe koşullarına çok uygun olması geri dönüşü
KIBRISCIK
ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) VERİ TABANI
|
İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu - 2017
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
İl
|
İlçe
|
Bucak
|
Belde/Köy
|
Toplam
|
Erkek
|
Kadın
|
|
Bolu
|
Kıbrıscık
|
Merkez
|
Merkez
|
1431
|
754
|
677
|
|
Alanhimmetler
|
103
|
53
|
50 | |||
|
Alemdar
|
207
|
102
|
105
|
|||
|
Balı
|
28 |
15
|
13
|
|||
|
Belen
|
138
|
67
|
71 | |||
|
Bölücekkaya
|
43 | 19 |
24
|
|||
|
Borucak
|
54 | 29 | 25 | |||
|
Çökeler
|
76 |
32
|
44 | |||
|
Deveci
|
51 |
25
|
26
|
|||
|
Deveören
|
156 | 68 | 88 | |||
|
Dokumacılar
|
20 | 9 |
11
|
|||
|
Geriş
|
95
|
43
|
52
|
|||
|
Karacaören
|
74 | 33 | 41 | |||
|
Karaköy
|
221
|
108
|
113
|
|||
|
Kılkara
|
62 | 27 |
35
|
|||
|
Kızılcaören
|
26 | 9 |
17
|
|||
|
Kökez
|
99 | 47 | 52 | |||
|
Köseler
|
75 | 36 | 39 | |||
|
Kuzca
|
71 | 31 |
40
|
|||
|
Nadas
|
51 | 17 |
34
|
|||
|
Kızık-Sarıkaya
|
101 |
50
|
51
|
|||
|
Taşlık
|
38 | 20 |
18
|
|||
|
Yazıca
|
130
|
62 |
68
|
|||
|
Bucak Toplamı
|
1919
|
902
|
1017
|
|||
|
İlçe Toplamı
|
3111
|
1523 |
1588
|
